Poprawa stanu zielonej infrastruktury na obszarach miejskich w regionie transgranicznym (ang. ‘Improvement of green infrastructure in the urban areas in the cross-border region’)
Numer projektu: LTPL00050
Projekt otrzymał dofinansowanie w ramach Priorytetu 1 – Promowanie dobrostanu środowiskowego z Programu Interreg VI-A Litwa-Polska 2021-2027.
Partnerem wiodącym projektu jest Miasto Suwałki, a partnerem z Litwy: Administracja Miasta Alytus.
Planowane działania w ramach projektu Miasta Suwałki m. in.:
- organizacja konferencji otwierającej projekt w Suwałkach,
- budowa/stworzenie Ogrodu Sensorycznego na bulwarach, nad rzeką Czarna Hańcza w Suwałkach,
- zajęcia sensoryczne i warsztaty ekologiczne dla dzieci z Placówki Opiekuńczo-Wychowawczej w Suwałkach (razem 6 warsztatów), m. in. warsztaty z robienia domków dla owadów, które będą postawione w wybudowanym Ogrodzie Sensorycznym w Suwałkach na bulwarach nad rzeką Czarna Hańcza,
- 2 szkolenia dla pracowników Zarządu Dróg i Zieleni w Suwałkach dot. zmian klimatu, diagnostyki i inspekcji drzew,
- Zakup sprzętu do pielęgnacji ogrodu: ciągnika rolniczego i kosiarki samojezdnej.
Całkowite wydatki kwalifikowane Miasta Suwałki: 515 551,43 EUR
Kwota dofinansowania z EFRR (Miasto Suwałki): 412 441,14 EUR (80%)
Wkład Miasta Suwałki: 103 110,29 EUR
Okres realizacji projektu: 24 miesiące, od 01.02.2024 r. do 31.01.2026 r.
Wartość całkowita projektu: 999,515.18 EUR
Kwota dofinansowania z EFRR: 799,612.14 EUR (80% kosztów kwalifikowalnych)
Umowa o dofinansowanie projektu została podpisana 13.02.2024 r.
#FunduszeUE #FunduszeEuropejskie
Podczas wspólnych dwóch 2-dniowych specjalistycznych szkoleń zorganizowanych w dniach 27-28.06.2024 i 23-24.07.2014 podnoszących kwalifikacje dla 5 pracowników Zarządu Dróg i Zieleni w Suwałkach i 5 pracowników odpowiedzialnych za zieleń z Administracji Miasta Alytus:
1. Diagnostyka i inspekcja drzew – metody działania i warsztaty arborystyczne (wykłady i zajęcia praktyczne w terenie),
2. Zmiany klimatu a nasadzenia roślin: Łąki bylinowe jako alternatywa dla trawników – nasadzenia miejskie w obliczy zmian klimatu i Zmiany klimatu a nasadzenia roślin na rabatach – rośliny do trudnych warunków miejskich.
Zostały sformułowane wspólne wytyczne i zalecenia dotyczące problemów środowiskowych i zmian klimatu w regionie przygranicznym.
Zalecenia w kontekście przeprowadzonych ww. szkoleń:
1. Diagnostyka i inspekcja drzew:
o Stosować standardowe protokoły diagnostyczne i mierzalne wskaźniki do oceny kondycji drzew (urazy fizyczne, objawy biotyczne, czyli zmiany chorobowe wywołane przez organizmy żywe, takie jak grzyby, bakterie, wirusy, pierwotniaki, a także szkodniki i roztocza, stres wodny).
o Wspierać umiejętność rozpoznawania objawów stresu wodnego i zasolenia (częstsze w warunkach miejskich).
o Regularnie planować inspekcje drzew (np. co 1–3 lata) i reagować prewencyjnie (przycinanie, leczenie, korekta siedliska),
o Tworzyć wspólne bazy danych inspekcji drzew w regionie przygranicznym, by identyfikować wzorce problemów i skutecznych interwencji.
2. Zmiany klimatu a nasadzenia roślin: nasadzenia bylinowe jako alternatywa dla trawników / nasadzenia na rabatach:
o Wybierać gatunki bylin testowane w warunkach miejskich,
o Wybierać gatunki bylin tolerancyjne na suszę np.: byliny takie jak lawenda, rudbekia, skrzyp i złocień, które dobrze znoszą suszę i ekstremalne temperatury. Aksamitki również są odporne na suszę i dobrze sprawdzą się w warunkach miejskich. Warto poszukać gatunków, które są naturalnie przystosowane do trudnych warunków, takich jak wspomniane, lub które były testowane w warunkach miejskich, by zapewnić im wytrzymałość. Byliny przystosowane do okresowego zalewania w warunkach miejskich to np.: funkia (Hosta), kosaćce (np. Iris sibirica), turzyce oraz kalina koralowa (Viburnum opulus). Ww. są również odporne na inne trudne warunki miejskie, takie jak okresowe susze czy zanieczyszczenia.
o Unikać obsadzeń jednorodnych; mieszać gatunki z różnymi sezonami kwitnienia, formami, systemami korzeniowymi,
o Projektować roślinność warstwowo (rośliny niskie + średnie + ewentualnie drzewka) by zwiększyć odporność i koszty utrzymania,
o Wprowadzać mulcz lub ściółkowanie, których głównymi zastosowaniami są: zatrzymywanie wilgoci, hamowanie rozwoju chwastów, ochrona korzeni przed mrozem i przegrzaniem oraz wzbogacanie gleby w próchnicę w miarę rozkładu,
o W strefach wysokiego nasłonecznienia i stresu cieplnego stosować rośliny o jasnych, odblaskowych liściach, formy lepiej adaptowane,
o Przy sadzeniu dbać o poprawne przygotowanie struktury gleby (lepsza przepuszczalność, wolna przestrzeń dla korzeni),
o Zrezygnować z koszenia trawników i wprowadzać łąki kwietne dla zachowania bioróżnorodności.
Założenia ogólne:
1. Podejście adaptacyjne i elastyczne
Zmiany klimatu są nieprzewidywalne, więc strategie poszczególnych przygranicznych samorządów powinny być rewidowane cyklicznie (np. co 5–10 lat). Projekty powinny mieć wbudowaną możliwość adaptacji (zmiana gatunków, modyfikacja technik, korekty harmonogramu).
2. Lokalność i uwarunkowania edaficzne / klimatyczne
Dobór gatunków drzew i bylin musi uwzględniać warunki lokalne — skład gleby, wilgotność, zasolenie, niedobory wody, mikroklimat (m.in. miejskie wyspy ciepła). Szkolenia, które przeprowadzono w regionie, dają wiedzę, by te lokalne warunki brać pod uwagę.
3. Transgraniczne partnerstwo i wymiana wiedzy
Region przygraniczny daje szansę na współpracę Polski i Litwy — wspólne monitoringi, wspólne protokoły diagnostyczne, porównawcze badania gatunków „lokalnych” po obu stronach granicy, wzajemne nauczanie i wymiana doświadczeń.
4. Integracja z planami adaptacji i politykami lokalnymi
Zaleca się, by działania związane z nasadzeniami i arborystyką były inkorporowane w dokumenty strategiczne — plany adaptacji do zmian klimatu, plany zagospodarowania przestrzennego, strategie zielonej infrastruktury itp. W Polsce np. w nowszym porządku prawnym wprowadzono obowiązek uchwalenia miejskich planów adaptacji dla miast powyżej 20 tys. mieszkańców.
5. Zróżnicowanie biologiczne (różnorodność gatunkowa i strukturalna)
Unikanie monokultur drzew i bylin; zachęcanie do tworzenia zbiorowisk mieszanych pogodoodpornych, korzystających z gatunków rodzimych i adaptowanych (lub dobrze przetestowanych w warunkach miejskich).
6. Utrzymanie i pielęgnacja po posadzeniu
Samo sadzenie to dopiero początek — konieczne są regularne inspekcje i diagnostyka stanu zdrowia drzew (monitoring, reagowanie na patogeny / stres wodny) oraz pielęgnacja bylin (wgłębienie, mulczowanie, uzupełnianie, cięcia pielęgnacyjne).
7. Retencja wody i zielono‑niebieska infrastruktura
Nasadzenia powinny być projektowane tak, by wspierały magazynowanie i wsiąkanie wody opadowej (przez odpowiednią strukturę podłoża, warstwy pośrednie, systemy infiltracyjne). Można integrować łąki bylinowe, pasy kwietne, strefy buforowe, cieki deszczowe, zbiorniki retencyjne.
8. Bioasekuracja i odporność na patogeny / szkodniki
Przy diagnostyce drzew i wyborze gatunków trzeba uwzględniać odporność na choroby i szkodniki, w szczególności takie, które w ostatnich latach migracyjnie pojawiają się w nowych obszarach.
9. Monitoring, wskaźniki i ocena efektów
o Stosowanie wskaźników (np. procent przeżywalności nasadzeń, wzrostu drzew, biomasy, sekwestracji CO₂, wskaźników zacienienia, wskaźników fitoremediacyjnych)
o Monitoring fenologiczny roślin (np. terminy kwitnienia, nabrzmiewania pąków) jako wskaźnik przebiegu sezonów wegetacyjnych i zmian klimatycznych.
o Porównywanie wyników między lokalizacjami po obu stronach granicy, identyfikacja najlepszych praktyk
10. Edukacja obywatelska, zaangażowanie społeczności lokalnych
Organizowanie warsztatów, happeningów, ścieżek edukacyjnych, akcji sadzenia z mieszkańcami. Zielone przestrzenie miejskie oparte o roślinność bylinową mogą stać się żywym laboratorium edukacyjnym.
11. Ekonomia i finansowanie – trwałość projektów
W planowaniu należy uwzględnić długofalowe koszty utrzymania, a nie tylko koszty posadzenia. Zaleca się budowanie partnerstw publiczno‑prywatnych, pozyskiwanie funduszy unijnych (np. w ramach programów adaptacyjnych), a także kalkulowanie wartości usług ekosystemowych (np. oczyszczanie powietrza, retencja wody, poprawa mikroklimatu) by uzasadniać finansowanie.
12. Zachowanie ciągłości ekologicznej i powiązań krajobrazowych
Nasadzenia miejskie i zielone korytarze powinny być planowane tak, by wspierać przepływ gatunków (flora i fauna), łączyć fragmenty terenów zielonych i ograniczać fragmentację.