W ciągu blisko 300-letnich dziejów Suwałk, swoje losy złączyło z miastem wiele znanych i cenionych postaci. Dla części z nich, Suwałki były miejscem urodzenia, inni związali się z nimi poprzez lata nauki, czy pracy

W gronie najwybitniejszych suwalczan wymienić należy: Marię z Wasiłowskich Konopnicką (1842–1910), poetkę, autorkę Roty; Aleksandrę ze Szczerbińskich Piłsudską (1882–1963), żonę twórcy niepodległej Polski, Józefa Piłsudskiego; Adama Koca (1891–1969), polityka, jednego z najbliższych współpracowników Józefa Piłsudskiego; Edwarda Szczepanika, ekonomistę i ostatniego premiera Rządu RP na Uchodźstwie; Alfreda Wierusza-Kowalskiego (1849–1915), znakomitego malarza; Emila Młynarskiego (1870–1935), dyrygenta i kompozytora, dyrektora Filharmonii Narodowej; Kazimierza Kulwiecia (1871–1941), krajoznawcę i twórcę Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego; Andrzeja Wajdę, wybitnego reżysera, uhonorowanego statuetką Oskara. W latach trzydziestych, w Suwałkach mieszkali rodzice noblisty Czesława Miłosza.

Historię miasta tworzyli także ci, których sława nigdy nie sięgnęła daleko, a którzy swoją pracą i zaangażowaniem zasłużyli na trwałą pamięć suwalczan, wśród nich: Karol Majerski (1800–1870), budowniczy gubernialny; Teofil Noniewicz (1851–1928) lekarz i społecznik; Wawrzyniec Gałaj (1879–1934) wieloletni prezydent miasta, działacz PPS; Aleksander Putra (1888–1962), twórca suwalskiej POW i poseł na Sejm Ustawodawczy; Walery Roman (1877–1952), adwokat i działacz niepodległościowy; Stanisław Staniszewski (1864–1925), adwokat i wybitny społecznik; ksiądz Kazimierz Hamerszmit (1916–1996).Z Suwałkami, przez lata miastem garnizonowym, związało się również wielu wojskowych, m.in.: gen. Mieczysław Mackiewicz (1880–1954), twórca i pierwszy dowódca 41. Suwalskiego Pułku Piechoty; gen. Zygmunt Podhorski (1891–1960), dowódca Suwalskiej Brygady Kawalerii; gen. Henryk Minkiewicz (1880–1940), twórca Korpusu Ochrony Pogranicza

Teofil
Noniewicz
(1851–1928)

W 1868 roku ukończył gimnazjum w Suwałkach i wstąpił na wydział medyczny Szkoły Głównej w Warszawie. Po powrocie do Suwałk prowadził prywatną praktykę lekarską. W 1877 roku, jako lekarz wojskowy, brał udział w wojnie rosyjsko-tureckiej. Później pracował w szpitalu miejskim, w 1892 roku awansując na stanowisko pierwszego lekarza

Był jednym z założycieli suwalskiego Lekarskiego Towarzystwa Naukowego, Straży Ogniowej Ochotniczej, Towarzystwa Oszczędnościowo-Pożyczkowego, Polskiej Czytelni Naukowej. Udzielał się w amatorskim ruchu teatralnym. W 1918 roku zarządzał społecznie szpitalem, jednocześnie zasiadając w jego Radzie Opiekuńczej. W 1918 i 1919 roku wszedł w skład Tymczasowej Rady Obywatelskiej Okręgu Suwalskiego i został wybrany przewodniczącym Tymczasowej Rady Miasta. Dzięki swojej ofiarności i pracy społecznej, zyskał ogromny autorytet suwalczan. W 1924 roku, w pięćdziesięciolecie pracy zawodowej, jego imieniem nazwano jedną z głównych ulic miasta.

Wawrzyniec Gałaj (1879–1934)

Pochodził z powiatu kutnowskiego. W Suwałkach zamieszkał około 1906 roku. Prowadził zakład fryzjerski. W czasie pierwszej wojny światowej przebywał w Rosji, a po powrocie do Suwałk, w grudniu 1918 roku wszedł w skład Tymczasowej Rady Miejskiej, pełniąc obowiązki sekretarza.

Od lipca 1920 roku był wiceprzewodniczącym Rady Miejskiej, a od stycznia 1921 roku objął stanowisko wiceprezydenta miasta. W 1927 roku został prezydentem Suwałk. Funkcję tę pełnił do 1934 roku. W okresie tym, w mieście poczyniono szereg inwestycji. Przy udziale bezrobotnych uporządkowano miejskie drogi i chodniki, niemałym kosztem wzniesiono nową Elektrownię Miejską, rozpoczęto też budowę nowoczesnego gmachu Szkoły Powszechnej NR 1 i 2. Inwestycje te przyczyniły się jednak do znacznego zadłużenia i poważnych kłopotów finansowych miasta. Wawrzyniec Gałaj pełnił wiele funkcji społecznych, przede wszystkim był jednak przywódcą miejscowej PPS i aktywnym działaczem Związków Zawodowych. Cieszył się dużym autorytetem i szacunkiem również przeciwników politycznych, a jego pogrzeb zgromadził tłumy mieszkańców.

Maria Stanisława
Konopnicka
z Wasiłowskich
(1842–1910)

Urodziła się 23 maja 1842 roku w Suwałkach w rodzinie Józefa i Scholastyki, którzy przybyli do Suwałk w 1841 roku, wraz z pierworodną córką Wandą. Józef Wasiłowski, z wykształcenia prawnik, objął wówczas funkcję obrońcy prokuratorii guberni augustowskiej i patrona trybunału. W Suwałkach mieszkali w domu rejenta Jana Zapiórkiewicza, przy ówczesnej ulicy Petersburskiej 200 (obecnie T. Kościuszki 31).

W rok później, na świat przyszła ich druga córka, Maria Stanisława – późniejsza poetka i pisarka. Wasiłowscy opuścili Suwałki w 1849 roku i przenieśli się do Kalisza. Wcześniej urodziło im się jeszcze czworo dzieci (jedno z nich, Zofia, zmarło wkrótce po porodzie i zostało pochowane na suwalskim cmentarzu). W 1862 roku Maria wyszła za mąż za Jarosława Konopnickiego, zubożałego ziemianina, dzierżawcę majątków: Bronowo i Gusin. Debiutowała w 1875 roku. Powszechne uznanie przyniosła jej twórczość patriotyczna oraz utwory dla dzieci, m.in. baśń O Krasnoludkach i sierotce Marysi. Nigdy nie odwiedziła rodzinnych Suwałk, jednak do miasta lat dziecięcych powróciła w opowiadaniach Z cmentarzy i Anusia. Od 1973 roku w budynku przy ulicy Kościuszki 31, w którym autorka Roty spędziła dzieciństwo, mieści się Muzeum jej imienia.

Alfred Jan
Maksymilian
Wierusz-Kowalski
(1849–1915)

Urodził się 11 października 1849 roku w Suwałkach, w rodzinie regenta kancelarii ziemiańskiej (notariusza) Teofila Wierusza-Kowalskiego i Teofili z Siewierskich. Wierusz-Kowalscy byli dobrze sytuowani. W Suwałkach posiadali dom (obecnie ul. T. Kościuszki 16), a w Dębszczyźnie koło Filipowa niewielki majątek, gdzie spędzali miesiące letnie.

Alfred uczęszczał do rządowego gimnazjum męskiego w Suwałkach. Tu też, u Kazimierza Górnickiego, absolwenta warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych, pobierał pierwsze lekcje rysunku. W 1865 roku wraz z rodziną przeniósł się do Kalisza.

Opracowanie: Krzysztof Skłodowski, Muzeum Okręgowe w Suwałkach