We wtorek (1 kwietnia) poprzez złożenie kwiatów pod Pomnikiem Straceń przy ulicy Sejneńskiej upamiętniono 81. rocznicę zbrodni hitlerowskiej, która miała miejsce w Suwałkach w 1944 roku.
W symbolicznej uroczystości wzięli udział m.in.: Poseł na Sejm RP Jarosław Zieliński, Czesław Renkiewicz, Prezydent Suwałk wraz z zastępcami, a także Zdzisław Przełomiec Przewodniczący Rady Miejskiej wraz z Radnymi oraz bardzo licznie zebrani mieszkańcy Suwałk.
Pomnik upamiętnia tragiczne zdarzenia z 1 kwietnia 1944 roku. Właśnie tego dnia w miejscu gdzie stoi obelisk Niemcy powiesili szesnastu mężczyzn. Wcześniej, w zamian za ich uwolnienie żądali ujawnienia nazwisk dowódców oddziałów Armii Krajowej, które walczyły w okolicach Suwałk. Domagali się wydania rtm. Kazimierza Ptaszyńskiego – „Zaremby”, zastępcy suwalskiego inspektora Armii Krajowej. Pomimo obiecywanych nagród, nikt nie zareagował na te wezwania.
Kwiaty złożono też na grobach straconych członków ruchu oporu w Lesie Szwajcarskim.
Rys historycznych tamtych wydarzeń
Na początku 1944 roku, wraz z klęskami wojsk niemieckich na froncie wschodnim i wzrostem aktywności oddziałów partyzanckich Obwodu Suwałki AK, suwalskie Gestapo przystąpiło do działań mających na celu likwidację polskiego podziemia zbrojnego i zastraszenia wspierającej go miejscowej ludności. Już w końcu 1943 roku na Suwalszczyźnie doszło do licznych aresztowań osób podejrzanych o działalność konspiracyjną, z których część została osadzona w niemieckich obozach koncentracyjnych, a inni wyrokiem Sądu Doraźnego w Schröttesburgu skazana została na śmierć.27 stycznia 1944 roku komendant der Statspolizeistelle Tilsit (policji stanowej w Tylży) wydał obwieszczenie, w którym w zamian za ułaskawienie i zwolnienie skazanych, wezwał do wskazania miejsca pobytu lub wydania w ręce Gestapo komendanta Obwodu Suwałki AK rtm. Kazimierza Ptaszyńskiego ps. „Zaręba” i komendanta Rejonu Suwałki AK chor. Jana Kowalika ps. „Sulima”. Gwarantowano przy tym zachowanie dyskrecji oraz wynagrodzenie pieniężne. Termin do którego obowiązywało zarządzenie upływał 1 kwietnia.
Ponieważ do wyznaczonego terminu Niemcom nie udało się zatrzymać poszukiwanych 1 kwietnia 1944 roku na placu u zbiegu ulic Sejneńskiej i Utraty w Suwałkach dokonali publicznej egzekucji 16 mężczyzn, mieszkańców Gib, Białowierśni, Muł i Rygola. Byli to: Eugeniusz Borowski, lat 25; Józef Januszkiewicz (lub Juszkiewicz), lat 36; Władysław Kasjanowicz; Józef Milewski; Józef Moroz, lat 21; Czesław Moroz, lat 20; Władysław Moroz, lat 50; Antoni Siemienkiewicz, lat 32 (wszyscy z Gib); Franciszek Sapieszko, lat 31 z Białowierśni; Konrad Solarski z Rudawki; Stefan Świsłowski; Bolesław Zdankiewicz, lat 40 z Muł; Tadeusz Szeliski; Czesław Wiśniewski z Rygoli; Józef Wasilewski z Rygoli; Wencel z Kalet koło Muł.
Nie była to jedyna egzekucja. Tydzień później na polach leżącej w pobliżu Suwałk wsi Krzywe suwalscy gestapowcy rozstrzelali kolejnych 12 osób, a 23 kwietnia w suwalskim więzieniu zginęła trzyosobowa rodzina Smolarczyków. Tego samego dnia w Bakałarzewie rozstrzelano Stanisława Pankiewicza – lekarza weterynarii z Suwałk, jego żonę Zofię, oraz dzieci Halinę i Jerzego. Kolejne egzekucje miały miejsce 22 kwietnia w Przerośli, 30 kwietnia w Podnowince, 18 maja w Berżnikach, 25 maja w Bakałarzewie, 1 sierpnia w Gibach, 7 sierpnia w Dzierwanach i Kleszczówku, 12 czerwca w Serwach, 24 czerwca w Sejnach.
